KSIĄŻKI

Kilka różnych generacji urodzonych i dorastających w odmiennych warunkach społeczno-politycznych. Od pokolenia wojny, przez pokolenie prl-u, pokolenie x, y, z, aż po pokolenie alfa.

Co je łączy, a co dzieli?

Czy zetki uprawiają mniej seksu niż ich rodzice?
Czy starsze generacje były bardziej pracowite?
Czy pokolenie Alfa pochłonie epidemia samotności?
Czy milenialsi są niezaradni i roszczeniowi?
Czy miłość dla wszystkich generacji zawsze znaczy to samo?
Fascynująca opowieść o pokoleniach i sferach życia, w których funkcjonują i przecinają się ze sobą. Wnikliwa analiza społeczno-kulturowa prof. Tomasza Sobierajskiego przeplata się z opowieściami wyjątkowych osób z różnych generacji,
z którymi rozmawia Magdalena Kuszewska. Swoimi refleksjami dzielą się: prof. Maja Komorowska, Magdalena Zawadzka, Agata Młynarska, Marcin Meller, prof. Adam Bodnar, Małgorzata Gołota i Bracia Kacperczyk.

To pierwsza w Polsce książka o pokoleniach, która kładzie akcent na dialog między generacjami i podkreśla wartość międzypokoleniowej współpracy.

Od teraz zaczniesz inaczej patrzeć na rodziców, dziadków, współpracowników i dzieci,
bez względu na to, które pokolenie nazwiesz swoim.

Chyba nigdy w historii szczepień, nie były one tak popularne jak teraz. Pomimo tego, że pierwsze szczepienia pojawiły się XVIII wieku i stanowią jeden z filarów profilaktyki zdrowotnej, to nada wzbudzają wiele kontrowersji. Co więcej, szczepienia nie są już tylko zjawiskiem medycznym, są zjawiskiem społecznym. Tak samo interesujące jak działanie szczepionki jest badanie postaw ludzi wobec szczepień.
W książce opisuję czym są szczepienia z punktu widzenia globalnego zdrowia, jaką rolę odgrywają w zapewnieniu długowieczności ludzi, przeciwdziałaniu umieralności dzieci, zatrzymywaniu rozwojowi globalnych pandemii. Wskazuję jak ważną rolę w wakcynologii odgrywają nauki o zdrowiu, socjologia, psychologia, antropologia, ekonomia i zarządzanie. Powołuję do życia subdyscyplinę jaką jest wakcynologia społeczna, czyli multidyscyplinarne spojrzenie na szczepienia jako medyczno-kulturowo-behawioralne zjawisko.
W drugiej części przyglądam się temu wszystkiemu, co ma wpływ na (nie)zaszczepienie: roli lekarek i lekarzy w procesie szczepień, wpływu mediów, w tym Internetu, kształtowaniu się autorytetów pro- i antyszczepiennych, momentom podejmowania decyzji. Rozprawiam się również wieloma mitami na temat szczepień. Przykładam oceny, sądy i postawy rodziców, którzy mają szczepić dzieci, do obiegowych poglądów na temat szczepień. Wskazuję drogi analizy zjawiska szczepień w multidyscyplinarnym ujęciu.

Kiedy w wąskim gronie specjalistek i specjalistów od szczepień tworzyliśmy tę książkę, do głowy nam nie przyszło, że w krótkim czasie szczepienia staną się tematem nr 1 na świecie. Spodziewaliśmy się, że będziemy mieli do czynienia z globalną epidemią, ale nie sądziliśmy, że będzie to pandemia na taką skalę. Każda/każdy z nas, współautorek/współautorów książki jest wielką/wielkim zwolenniczką/zwolennikiem szczepień jako najlepszej ochrony przed chorobami. Połączyliśmy siły i naszą wiedzę po to, żeby stworzyć podręcznik dla lekarek i lekarzy na temat tego, jak rozmawiać na temat szczepień z pacjentkami i pacjentami, w szczególności z rodzicami małych dzieci, bo to szczepionki pediatryczne do tego roku były głównymi szczepieniami, którymi zajmowała się wakcynologia.
Dziś, dzięki szczepionkom przeciwko COVID-19 bardzo ważną rolę zaczęły odgrywać również szczepienia dla dorosłych.
Wiedza, która została zgromadzona w tej książce nie jest przeznaczona tylko dla lekarek i lekarzy. Warto, żeby po tę książkę sięgnęli również ci, którzy chcą dyskutować na temat szczepień ze specjalistami i ekspertkami.
Podręcznik został doceniony przez środowisko medyczne i otrzymał nagrodę dydaktyczną Rektora Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Zdarza mi się co jakiś czas słyszeć pytanie: „Po co komu zasady dobrego wychowania?!?”. Kiedy zadałem to pytanie mojemu Tacie, odpowiedział: „W życiu trzeba się kierować określonymi wartościami, przyjąć je i realizować. Cokolwiek robi się w życiu, to trzeba mieć wiarę, że to się uda, nadzieję, że będzie to miało wartość dla innych i miłość, która pozwoli to zrealizować”. Dla Niego, tak jak i dla mnie, brak zasad moralnych jest sytuacją nie do wyobrażenia. Razem z Renatą Mazurowską, wspaniałą psychoterapeutką, postanowiliśmy przyjrzeć się temu, czy zasady dobrego wychowania coś znaczą we współczesnym świecie.
Pisaliśmy tę książkę z wielką przyjemnością, wierząc, że robimy też coś ważnego, a przy okazji się uczymy. Poza tym stworzyliśmy wielopokoleniowy projekt. Książkę otwiera rozmowa z moim Tatą, o tym, co jest w życiu ważne, a kończy rozmowa z kilkunastoletnimi zaprzyjaźnionymi bliźniaczkami Leną i Maią, którym – tak samo jak nam – trudno wyobrazić sobie świat bez reguł.
Ta książka, to brylancik, rozrywka, rozmowa, zabawa. Ale ważna. Bardzo.

Ta książka nie mogłaby powstać, gdyby nie moje wieloletnie doświadczenie badawcze i nabyta dzięki temu umiejętność słuchania ludzi, prowadzenia wywiadów, tworzenia atmosfery poufności. Książka zawiera dziewięć rozmów z wyjątkowymi ludźmi, którzy na co dzień toczą heroiczną walkę, ale z zachowaniem dystansu, spokoju, pogody ducha i z nadzieją na lepszą jakość życia.
Rozmowy z bohaterkami i bohaterami tej książki, to jedna z najważniejszych lekcji, jakie odebrałem w życiu. Spotkania z osobami, które na co dzień doświadczają szeregu trudnych chwil, sprawiły, że zacząłem inaczej postrzegać świat, w którym żyję. Doceniam to, że mogę swobodnie chodzić, że jestem nieograniczony przez ciało, a moi bliscy są zdrowi. A nawet jeśli chorują, to mogę im pomóc.
Mam przekonanie, że lektura rozmów z tej książki, ciepło i mądrość bohaterek i bohaterów może odmienić również życie czytelniczek i czytelników. Przyzwyczajeni do połyskliwego świata, zapominamy o tym, że każdy z nas jest bardzo kruchy i przyjdzie chwila, w której będziemy musieli podjąć bardzo trudne decyzje dotyczące zdrowia i życia – naszego i naszych bliskich.

Pisząc tę książkę myślałem o lekarkach i lekarzach, pielęgniarkach i pielęgniarzach, ratownikach i ratowniczkach – pracowniczkach i pracownikach opieki zdrowotnej, których spotykałem podczas moich wykładów i warsztatów dotyczących poprawnej i skutecznej komunikacji z pacjentkami i pacjentami. Zależało mi na tym, żeby stworzyć książkę, o jakiej lekarki i lekarze marzyli, a jaką trudno im było znaleźć. Wsłuchałem się w ich potrzeby i napisałem kilkadziesiąt, składających się w całość, opowieści, których zadaniem jest wspieranie lekarek i lekarzy w ich codziennej pracy. Nie chciałem tworzyć kolejnego naukowego „dzieła”, które teoretycznie dobrze opisuje zjawisko komunikacji medycznej, ale w lekturze jest niestrawne, które nakazuje a nie pokazuje, które straszy, a nie otula.
Zadaniem tej książki było danie oddechu lekarkom i lekarzom przy lekturze. W myśl zasady „ucząc bawi, bawiąc uczy” próbowałem opisać problemy, z którymi lekarki i lekarze spotykają się na co dzień w pracy i wskazać rozwiązania. Czasem, przewrotnie, poprzez moje opowieści stawiam przed pracowniczkami i pracownikami opieki zdrowotnej lustro, w którym mogą się przejrzeć.
Książka miała już kilka wznowień i wiem, że jest chętnie czytana, zarówno przez lekarki i lekarzy, ale też osoby, które uczą komunikacji medycznej. Dzięki niej wiedzą, jak to robić. Największą nagrodą dla mnie jest to, kiedy lekarze po lekturze ludzie „Czytanek” podchodzą do mnie i mówią: „To jest niesamowite! To tak jakby Pan był u mnie w gabinecie”.

Lubię wyzwania, szczególnie te intelektualne. Takie postawiła przede mną Dorota Obidniak, która o systemach edukacji w Polsce i na świecie wie wszystko, zapraszając mnie do współtworzenia książki, której tematem miała być etyka dla nauczycieli. Ktoś może pomyśleć, że nie ma nic nudniejszego, ale my postanowiliśmy odejść daleko od utartych schematów i skupić się na świecie wartości. Przedstawić różne punkty widzenia, opisujące rzeczywistość. Dokonaliśmy w tej książce rzeczy niemożliwych. Jedną z nich jest to, że znajduje się tam część napisana przez prof. Baumana, który bardzo rzadko udzielał się w tego typu kooperatywach. A tymczasem, na krótko przed śmiercią podarował nam swoje przemyślenia, z którymi jest mi do dziś po drodze.
Niemal każdy minister i ministra edukacji stawia sobie za cel wychowanie młodego człowieka w systemie wartości. Jednak mało która/który rozumie, co to znaczy. Ta książka w tym pomaga. To wspaniała lektura nie tylko dla nauczycielek i nauczycieli, ale też dla wszystkich, którzy wychowują dzieci i zależy im na tym, żeby wyrośli na przyzwoitych ludzi.

Metodologia badań w naukach społecznych to mój konik. Wiedzą o tym moje studentki i studenci oraz współpracowniczki i współpracownicy. Myślenie o badaniu jako procesie myślowym oraz dobieranie i konstruowanie narzędzi do tego, żeby ten proces doprowadzić efektywnie do końca, jest za każdym razem niezwykle satysfakcjonujący. W pracy metodologicznej staram się zwracać uwagę na każdy detal, wniknąć w skórę badanych, bo wiem, że często spotkanie respondentki/respondenta, badanej/badanego z badaczką/badaczem to jedyna okazja do tego, żeby się czegoś dowiedzieć. Nie chciałbym tego zmarnować.
Jednym z elementów mojej pracy badawczej jest prowadzenie badań w ramach ewaluacji i monitorowania. To brzydsze rodzeństwo uświęconych badań społecznych, które wydają się bardziej odkrywcze. Ale ja je bardzo lubię, pomimo tego, że bardziej sprawdzają niż stwarzają świat.
Jednym z ważnych elementów tej książki jest nie tylko opis metodologiczny mnitorowania jako procesu badawczego, ale przede wszystkim zwrócenie uwagi na badania w działaniu (action research), czyli – często zapominany – ale niezwykle fascynujący sposób zdobywania danych.

Jak ja lubię tę książkę! Po pierwsze, pisałem ją z wielką pasją i przekonaniem. Po drugie, jest zapisem małej części ogromnych badań, które zaprojektowałem. Po trzecie, bardzo mocno wyprzedziła czas, w którym powstała.
Pisanie jej było jak wspaniała przygoda. Wieczorem kładłem się spać i nie mogłem się doczekać rana, żeby znów móc zacząć nad nią pracować. Moja biblioteka przypominała pokój konstruktora, oklejony kartkami i karteczkami. W tym chaosie tylko ja potrafiłem się odnaleźć – no chyba, że pojawił się przeciąg. Zawarte są w niej badania, które zostały przeprowadzone z doradczyniami i doradcami zawodowymi – jedną z bardzo ważnych, a nadal niedocenianych grup pracowniczek i pracowników oświaty, którzy pomagają młodym ludziom w planowaniu ich życia. Badania te były cząsteczką ogromnych badań, największych w jakich uczestniczyłem w życiu i największych jakie stworzyłem. Kilkadziesiąt tysięcy uczennic i uczniów, kilka tysięcy nauczycielek i nauczycieli, rodziców, absolwentek i absolwentów. Różne metody, kilkanaście technik badawczych. Ależ to była zabawa! A wszystko po to, żeby na podstawie wyników badań stworzyć fenomenalną reformę szkolnictwa zawodowego na miarę XXI wieku. Udało się nawet ją wprowadzić. Na krótko. Niestety po zmianie władzy, szkolnictwo znów cofnięto do XIX wieku. Piszę w tej książce nie tylko o roli doradczyń i doradców, ale też o systemie kształcenia, które ma przygotowywać ludzi do pracy zawodowej. Zawarłem w niej metaforę archipelagu wysp jako formy budowania życia zawodowego, które nie może opierać się tylko na jednych kwalifikacjach i jednym zawodzie oraz bardzo mocno zanegowałem obowiązującą ścieżkę kariery, która przypomina drabinę – można zajść wysoko, ale też boleśnie się poturbować przy upadku. Były takie osoby, które tej książki nie zrozumiały. Trudno. Dziś, z dumą mogę ogłosić, że pandemia, potwierdziła wszystko to, o czym pisałem.

Zanim nie zająłem się socjologią edukacji na poważnie, to nie miałem pojęcia, jak ważną przestrzenią w systemie edukacji jest kształcenie zawodowe. Uświadomiła mi to dopiero znakomita specjalistka w tej dziedzinie Agnieszka Pfeifer, która dała mi do ręki klocki, z których musiałem coś zbudować. Do dziś zastanawiam się, czy wiedziała co robi i czy się nie bała. Wierzę, że ta inwestycja we mnie się sprawdziła i zwróciła z nawiązką.
Obecne kształcenie, nie tylko zawodowe, wskutek niefortunnych reform ostatnich lat, niczym nie różni się od nauczania ze szkoły pruskiej. I choć od dawna nie ma już Prus, a my jesteśmy w trzecim dziesięcioleciu XXI wieku, to próbuje się zaklinać rzeczywistość i nie zauważać, że świat się zmienił. A w przypadku kształcenia zawodowego ta zmiana pociąga za sobą bardzo daleko idące konsekwencje. W tej książce postanowiłem się im przyjrzeć. Wziąć pod lupę niektóre zawody i sprawdzić, które z nich mają przyszłość, które są ginące, a które są martwe, ale być może warto je wskrzesić. Opisałem klasyfikację zawodów, a także metodologię działań w ramach zmiany szkolnictwa zawodowego na lepsze. Może ktoś w końcu z tego skorzysta na nowo?

Kiedy ponad dekadę temu pisałem tę książkę, to nikt nie wyobrażał sobie tej religijnej zmiany, z którą mamy do czynienia teraz. Choć już wtedy, realizując badania wśród licealistek i licealistów, zwracałem uwagę na to, że stoimy przed wielkim przełomem. Niewiele osób chciało to zrozumieć, bo trwał wtedy nadal bardzo silny kult JP2, a Kościół rzymsko-katolicki w Polsce był uważany za nienaruszalną świętość.
Było to też czasy, kiedy fascynowała mnie teoria gier i teoria racjonalnego wyboru. Pasjami zaczytywałem się w tym, co na temat religijności pisali amerykańscy socjologowie. U nas z socjologią religii był duży kłopot, bo zajmowali się nią niemalże tylko księża katoliccy. Innymi słowy, mieli obiektywnie badać zjawiska, w których byli po uszy zanurzeni.
Z badań licealistek licealistów (których niestety nie udało się zmieścić w książkce) wynikało, że religia w sensie duchowym, przestała mieć dla nich znaczenie, a kościół jest instytucją, która nie dostarcza im odpowiedniego towaru. Tym towarem w tym przypadku było ubezpieczenie na życie wieczne. Dla badanych stawka za oferowane przez KRK ubezpieczenie była za wysoka, a monopolistyczny dostawca nie chciał z nimi negocjować warunków umowy. Młodzi ludzie, młodzi konsumenci i konsumentki chcieli wybierać. Tworzyli „swoją” religię, która przypominała mozaikę, ułożoną z różnych religii i new age’owych odprysków. Na potrzeby tej książki przeanalizowałem również poparcie dla Kościoła w społeczeństwie. Bardzo wyraźnie było widać, że poparcie rośnie, kiedy Kościół trzyma się daleko od władzy świeckiej i maleje, kiedy wchodzi z władzą świecką w zażyłe konszachty. Przyszłość pokazała, że moje obserwacje nie straciły na znaczeniu.

Nie wiem kim bym był, gdyby nie wieloletnia współpraca z organizacjami pozarządowymi, szczególnie z tymi o pomocowym charakterze. Miałem tę przyjemność, że prowadziłem jedne z pierwszych, tak dużych, badań organizacji pozarządowych, pomocowych w Polsce. Kilka lat pracy, mnóstwo spotkań, tysiące kilometrów przejechane po całej Polsce i setki historii. Historie tych, którzy pomagali i historie tych, którym pomagano. Bardzo różne organizacje. Niektóre duże i „bogate”. Inne biedne, opierające się nierzadko na pracy jednej osoby. Każda z nich wyręczająca system, który z czymś sobie nie radził albo kogoś nie zauważał. Miałem poczucie, że robię coś naprawdę ważnego. A dzięki temu, że pokażemy wyniki badań oraz siłę organizacji, która z nich wypływa, to zmienimy świat. Nie wiem, czy udało się zmienić świat. Ta praca na pewno zmieniła mnie. Dzięki zaangażowaniu Agnieszki Krawczyk i Kamili Płowiec, wielkie badanie zostało zrealizowane – choć było tak wielkie, że firma badawcza, która je realizowała nie poradziła sobie z nim – a ja mogłem opisać wyniki naszych dociekań.
Do dziś pozostało mi w głowie, że jeśli ktoś pracuje w organizacji pozarządowej, pomocowej, to już na starcie ma u mnie sto punktów więcej.